Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây nên,thông qua muỗi đốt từ người bệnh sang người lành. Bệnh xảy ra quanh năm,nhất là vào mùa xuân hạ,mùa mưa. Đặc điểm dễ nhận biết nhất về bệnh là tình trạng sốt cao đột ngột kéo dài,và tình trạng xuất huyết dưới da,chảy máu cam,chảy máu chân răng… Bệnh nếu như không được chẩn đoán và xử trí kịp thời dễ dẫn tới tử vong.
Nguyên tắc trong điều trị sốt xuất huyết.
Sốt xuất huyết hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, chủ yếu điều trị triệu chứng và phòng ngừa biến chứng:
–Nếu sốt cao ≥39 ͦC cần nới lỏng quần áo,lau người bằng nước ấm,dùng thuốc hạ nhiệt. Thuốc hạ nhiệt chỉ được dùng là paracetamol đơn chất,liều dùng 10-15 mg/kg cân nặng/lần,cách nhau 4-6 giờ (Tổng liều paracetamol không quá 60mg/kh cân nặng/24h). Không hạ sốt bằng aspirin,analgin,ibuprofen.
–Bù dịch sớm xử trí và đề phòng mất nước
+Bù dịch mất nước bằng đường uống và truyền dịch theo mức độ bệnh:
Độ I: Chủ yếu uống.
Độ II: uống kết hợp với truyền.
Độ III: Chủ yếu truyền.
Độ IV: Truyền tốc độ nhanh.
+Đường uống có thể sử dụng nước trái cây,nước cháo loãng với muối,hoặc dung dịch ORESOL.
Đường truyền có thể sử dụng dịch truyền : Ringerlactat + glucose 5% hoặc natri clorua 0,9% + glucose 5% theo tỷ lệ 2/1; 3/1 hoặc 1/1 .Khi có nhiễm toan bổ sung thêm natri bicarbonat đẳng trương (1,4%).
+Truyền dịch phải được tiến hành tại cơ sở y tế để theo dõi. Với bệnh nhân > 15 tuổi,nếu hết nôn,hết sốt,ăn uống trở lại được thì có thể ngừng truyền.
–Theo dõi,cấp cứu sốc Dengue (độ III,IV) tại cơ sở y tế. Các triệu chứng của hội chứng sốc Dengue bao gồm:
+Da ở các chi lạnh, ẩm.
+Mạch nhanh, nhỏ.
+Huyết áp hạ hoặc kẹt.
+Tiểu ít.
+ Hematocrit tăng, tiểu cầu giảm.
Triệu chứng sốc thường xảy ra vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh.
-Xử trí xuất huyết
+Xuất huyết dưới da: Không cần xử trí có thể dùng Vitamin C, P, Rutin, thuốc kháng Histamin đẻ bảo vệ thành mạch, hạn chế phản ứng dị ứng quá mẫn.
+Xuất huyết niêm mạc: Chảy máu cam dùng bông thấm antipyrin 20% thuốc co mạch nhét chặt lỗ mũi hoặc dùng gelaspon. Khi có chảy máu cam nhiều cần phải can thiệp chuyên khoa tai mũi họng.
+Xuất huyết phủ tạng: Truyền máu tươi khi Hematocrit thấp. Truyền huyết tương, khối tiểu cầu khi Hematocrit cao.
-Khi bị bệnh,người bệnh nên nằm nghỉ tại giường,ăn lỏng dễ tiêu,hạn chế bỏ bữa,theo dõi các dấu hiệu sinh tồn,lượng nước tiểu,tình trạng khó thở và các dấu hiệu bất thường khác để thông báo với bác sĩ.
Phòng bệnh sốt xuất huyết
Hiện nay chưa có vaccin phòng bệnh,biện pháp phòng bệnh chính vẫn là phòng chống muỗi đốt:
-Ngủ màn,xoa thuốc chống muỗi
-Tránh ao tù,nước đọng quanh nhà, giữ vệ sinh nhà cửa sạch sẽ.
-Diệt bọ gậy,phun thuốc muỗi định kì…
-Khi đi vào vùng có dịch,cần mặc quần áo kín,có thể dùng loại quần áo có bôi permethrin xua muỗi,hoặc thuốc DEET. Tuy nhiên thuốc DEET không được sử dụng cho trẻ nhỏ hoặc trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi,có thể dùng xe đẩy có màn chống muỗi để tránh muỗi đốt.
Việc điều trị và phòng tránh sốt xuất huyết cần cẩn thận, không nên tự ý điều trị tại nhà do diễn biến bệnh có thể nặng hơn và nguy hiểm,cần chăm sóc,xử trí theo chỉ dẫn của bác sĩ.
