Trong quá trình sinh hoạt và lao động, sự hình thành ,tích tụ lâu ngày các khoáng chất trong cơ thể như canxi, muối,photpho…lắng đọng trong thận có thể gây ra sỏi. Nếu như chủ quan không điều trị,đặc biệt với những viên sỏi có kích thước lớn sẽ gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng,bế tắc đường tiểu, suy thận cấp và mãn tính, vỡ thận… Bài viết hôm nay sẽ đề cập đến các loại sỏi thận cũng như phương pháp điều trị hiệu quả cho từng loại sỏi.
Phân loại sỏi thận.
Các loại sỏi thận bao gồm:
Đây là loại sỏi thận hay gặp nhất ,chiếm tới hơn 80% số người mắc phải.Loại sỏi canxi thường ở dạng sỏi oxalat canxi, ngoài ra cũng có thể xuất hiện sỏi ở dạng phosphat canxi. Thông thường,trong chế độ ăn uống với liều cao vitamin D,hoặc phẫu thuật đường ruột và các rối loạn chuyển hóa như chuyển hóa ở gan (gan cũng sản xuất oxalate) có thể tăng nồng độ canxi hoặc oxalat trong nước tiểu. Mức oxalat cao có thể tìm thấy trong một vài loại trái cây,rau quả như quả hạnh,dâu tây,việt quất,các loại mức từ vỏ cam hoặc nho,mận, rau cải thìa,đậu bắp ,cà tím,củ cải…,các loại hạt và socola.
Sỏi Struvite (Magnesium ammonium phosphate) hay còn gọi là sỏi nhiễm trùng.
Loại sỏi này chiếm tỷ lệ khoảng 10% số người mắc.Sỏi struvite được tạo thành do magie kết hợp với những chất thải của vi khuẩn, hay phát hiện ra loại sỏi này khi người bệnh có các bệnh nhiễm trùng,chẳng hạn như nhiễm trùng đường tiết niệu.
Sỏi acid uric thường được hình thành ở những người mất nước, những người có chế độ ăn giàu protein ,người có bệnh gút. Những người tiểu đường kháng insulin và những người béo phì trong nước tiểu có nhiều acid do vậy cũng có khả năng dễ mắc loại sỏi này. Ngoài ra một số yếu tố di truyền và rối loạn máu tới các mô cũng có thể dẫn đến hình thành sỏi acid uric.
Sỏi cystine rất hiếm gặp,chủ yếu ở những người có rối loạn di truyền bài tiết quá nhiều axit amin nhất định (cystinuria) qua thận,do đó đây cũng là loại sỏi có tính di truyền rõ rệt nhất.
Phương pháp điều trị sỏi thận
Phân loại sỏi thận giúp việc điều trị được cụ thể ,đồng thời có chế độ chăm sóc đúng đắn:
+Uống nhiều nước : 2 – 3 lít (1,9-2,8 lít) mỗi ngày có thể giúp rửa hệ thống tiết niệu.
+Nếu có đau do hòn sỏi đi qua có thể dùng thêm thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ như ibuprofen (Advil, Motrin…), acetaminophen (Tylenol…) hay naproxen sodium (Aleve).
Sỏi thận quá lớn có thể gây chảy máu, tổn thương thận hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu liên tục,do đó cần có phương pháp thích hợp như:
+Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng âm,phá vỡ sỏi thành từng miếng nhỏ sau đó được đi qua nước tiểu ra ngoài. Tuy nhiên việc sử dụng sóng âm để tán sỏi có thể gây ra tiểu máu, bầm tím trên lưng hoặc bụng, chảy máu quanh thận và các cơ quan lân cận khác và khó chịu khi đi tiểu do các mảnh sỏi đi qua.
+Phẫu thuật để loại bỏ sỏi lớn trong thận có thể là lấy sỏi qua da thông qua một đường rạch ở lưng hoặc sử dụng nội soi để loại sỏi t. Phẫu thuật được chỉ định nếu sóng tán sỏi ngoài cơ thể đã không thành công hoặc nếu sỏi rất lớn.Ngoài ra có thể phẫu thuật tuyến cận giáp để loại bỏ sỏi canxi
-Sử dụng thuốc đặc hiệu tùy theo từng loại sỏi:
Sỏi canxi thuốc lợi tiểu thiazide đơn hoặc chứa phosphate.Sỏi acid uric sử dụng allopurinol (Zyloprim, Aloprim) Sỏi struvite sử dụng kháng sinh dài với liều lượng nhỏ để giữ nước tiểu không có vi khuẩn. Sỏi cystine khó điều trị,dùng thuốc để kiềm hóa nước tiểu hoặc để ràng buộc cystine trong nước tiểu ra ngoài với một lượng nước tiểu rất cao.
Ngoài ra cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí như ăn ít thực phẩm giàu oxalat để hạn chế sỏi canxi, ăn ít muối và protein động vật. Tiếp tục ăn thực phẩm giàu canxi, nhưng sử dụng thận trọng với các chất bổ sung canxi do canxi trong thực phẩm ăn không có hiệu lực vào nguy cơ bị sỏi thận. Đồng thời,cần bổ sung đủ nước cho cơ thể, sau mỗi lần đi tiểu cần thấm khô tránh ứ đọng nước tiểu gây nhiễm khuẩn.
