Corticosteroid là thuốc chống viêm, chống dị ứng mạnh và được dùng khá phổ biến trong điều trị. Tuy nhiên, nếu dùng không đúng thì người bệnh sẽ bị suy thượng thận do dùng corticoid. Đây là một biến chứng khiến cho người bệnh phụ thuộc thuốc hoặc đôi khi gặp phải suy thượng thận cấp, làm trụy tim mạch và nguy hiểm đến tính mạng.
Suy thượng thận do lạm dụng điều trị glucocorticoid là nguyên nhân thường gặp nhất gây ra suy thượng thận thứ phát. Tình trạng này còn gọi là Hội chứng giả Cushing, phân biệt với hội chứng Cushing thực sự là do tuyến thượng thận tăng hoạt động bất thường.
1. Dấu hiệu suy thượng thận do dùng corticoid
Các triệu chứng xảy ra nếu dùng thuốc corticoid liều cao và dài ngày, người bệnh sẽ xuất hiện: rậm lông, tăng cân, mặt tròn, béo trung tâm, tích tụ mỡ ở vùng cổ, sau gáy, mặt tròn đỏ, da mỏng, rạn da, yếu cơ gốc chi, đi lại khó khăn. Khi bị tổn thương da sẽ thấy vết thương khó lành; huyết áp tăng cao khó kiểm soát hay rối loạn dung nạp đường huyết. Một số trường hợp còn bị rối loạn tâm thần, kích động, không kiểm soát hành vi, nhất là khi dùng corticoid ở trẻ nhỏ hay người lớn tuổi.
Nếu bắt buộc phải ngừng thuốc đột ngột hay chỉ làm giảm liều, người bệnh sẽ có biểu hiện của hội chứng cai thuốc như khó chịu, mệt mỏi, uể oải liên tục, thiếu sức sống, chán ăn, đau nhức cơ xương khớp… Thậm chí, ở một số bệnh nhân đã dùng liều rất cao và kéo dài, khi ngưng corticoid, tình trạng huyết động cũng sẽ bị ảnh hưởng, trụy mạch và tuần hoàn, dễ nguy kịch đến tính mạng.
Đau bụng dữ dội là một dấu hiệu suy thượng thận cấp
2. Suy thượng thận cấp do ngừng corticoid
Trong quá trình dùng thuốc kéo dài, corticoid sẽ ức chế hoạt động của trục dưới đồi – tuyến yên – thượng thận. Nếu ngừng thuốc đột ngột sẽ làm cho tuyến này chưa kịp hoạt động trở lại một cách bình thường sẽ gây ra nhiều tai biến. Nguy hiểm nhất là suy tuyến thượng thận cấp dẫn đến rối loạn các quá trình chuyển hóa trong cơ thể, ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh, thậm chí gây tử vong.
Các biểu hiện trên lâm sàng thường gặp của suy thượng thận cấp như:
– Rối loạn tiêu hóa: đau thượng vị, buồn nôn, nôn;
– Rối loạn tâm thần: mệt lả đến hôn mê, hoặc ngược lại kích thích, nói sảng, lẫn lộn;
– Trụy tim mạch, huyết áp hạ nhanh chóng, tay chân lạnh, mạch nhỏ, nhanh…
Do vậy để tránh suy thượng thận cấp do dừng corticoid đột ngột khi đang dùng dài ngày, cần phải giảm liều từ từ rồi mới dừng hẳn.
