Corticosteroid (glucocorticoid) là nhóm thuốc có tác dụng chống viêm, chống dị ứng và ức chế miễn dịch, do đó được dùng trong các bệnh lupus, hen suyễn, giảm đau, bệnh tự miễn,…. Bên cạnh hiệu quả, việc lạm dụng corticoid cũng có nguy cơ tác gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng, nhất là khi dùng liều cao dài ngày.
1. Tác dụng phụ toàn thân của corticosteroid
Corticosteroid đường uống hoặc tiêm có khả năng gây ra tác dụng phụ đáng kể. Tác dụng phụ phụ thuộc vào liều thuốc sử dụng, nhất là dùng liều cao dài ngày, bao gồm:
– Tăng áp lực trong mắt (tăng nhãn áp); đục thủy tinh thể
– Giữ nước, gây phù, tăng huyết áp.
– Thay đổi tâm trạng, trí nhớ và hành vi, lú lẫn hoặc mê sảng.
– Tăng cân, mô mỡ tích tụ ở bụng, mặt và sau gáy.
– Tăng đường máu, có thể gây ra hoặc làm nặng thêm bệnh tiểu đường.
– Tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là vi khuẩn và nấm.
– Tăng loãng xương và nguy cơ gãy xương.
– Làm nặng thêm tình trạng loét dạ dày tá tràng
– Suy tuyến thượng thận, hội chứng Cushing, dẫn đến một loạt các dấu hiệu và triệu chứng: mệt mỏi nghiêm trọng, chán ăn, buồn nôn và yếu cơ.
Dấu hiệu hội chứng Cushing
2. Tác dụng phụ của corticosteroid dùng tại chỗ
– Dạng hít:
Khi sử dụng corticosteroid dạng hít, chúng có thể đọng lại trong miệng và cổ họng. Điều này có thể gây ra nhiễm nấm trong miệng (tưa miệng), khàn tiếng.
– Dạng bôi ngoài da:
Tác dụng phụ của corticosteroid bôi ngoài da có thể dẫn đến làm mỏng da, đỏ da và mụn trứng cá.
– Tại chỗ tiêm
Corticosteroid tiêm có thể gây ra tác dụng phụ tạm thời gần vị trí tiêm. Bao gồm làm mỏng da, mất màu trên da và đau dữ dội hay còn được gọi là bùng phát sau tiêm.
– Nhỏ mắt:
Corticosteroid dùng dài ngày có thể gây tăng nhãn áp, đục thể tinh thủy
3. Làm thế nào để giảm nguy cơ gây hại của corticosteroid?
Để hạn chế các tác dụng phụ của corticosteroid cần phải tuân theo các nguyên tắc sử dụng:
– Dùng liều thấp nhất và ngắn ngày có hiệu quả. Khi đang dùng thuốc corticosteroid trong một thời gian dài, không nên dừng thuốc đột ngột mà phải giảm liều từ từ trước khi dừng hẳn để tránh suy thượng thận.
– Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh và tham gia các hoạt động giúp bạn duy trì cân nặng khỏe mạnh và tăng cường xương và cơ bắp.Cân nhắc việc bổ sung canxi và vitamin D.
– Nếu dùng đường uống thì nên uống với bữa ăn để tránh loét dạ dày
– Thuốc dùng đường hít xịt thì cần súc miệng kỹ sau khi dùng thuốc để tránh nấm họng
– Không nên bôi thuốc quá nhiều lên vùng da, tránh bôi vào vết thương hở và tránh băng kín
