Não mô cầu là vi khuẩn có tên khoa học Neisseria meningitidis gây bệnh chủ yếu tổ chức màng não của người, là một nhiễm trùng hiếm gặp nhưng nghiêm trọng có tỷ lệ tử vong cao trên 50% các trường hợp không điều trị và có thể để lại di chứng rất nặng nề về chức năng của não sau này khoảng trên 10% số ca nhiễm. Bệnh đã có vacxin phòng bệnh.
Quá trình lây nhiễm
Nguồn lây: có thể từ người mang mầm bệnh nhưng cũng có thể từ những tổn thương ở các cơ quan khác của cơ thể như da, đường tiêu hóa, đường hô hấp lan lên não.
Neisseria meningitidis chỉ lây nhiễm cho con người, không có ở động vật. Vi khuẩn được truyền từ người sang người qua các giọt bắn dường hô hấp. Hút thuốc, tiếp xúc gần và kéo dài chẳng hạn như hôn, hắt hơi hoặc ho, hoặc sống trong khu vực gần với người mang mầm bệnh sẽ tạo điều kiện cho bệnh lây lan.
Triệu chứng
- Thời gian ủ bệnh trung bình 2 – 10 ngày, trung bình 4 ngày.
- Bệnh diễn biến nhanh trong 24 – 48 giờ, có thể tử vong bất cứ lúc não kể từ khi khởi phát triệu chứng.
- Triệu chứng hay gặp:
- Sốt cao đột ngột
- Đau cổ gáy, đau đầu dữ dội dai dẳng
- Nôn tư nhiên không liên quan đến ăn uống
- Sợ ánh sáng, tiếng động
- Mệt mỏi
- Đau khớp
- Nhầm lẫn hoặc thay đổi tinh thần
- Co giật ở trẻ nhỏ
- Thóp phồng
- Phát ban da đỏ và tím là một dấu hiệu rất quan trọng để theo dõi, nếu nó không chuyển sang ban trắng khi bạn ấn vào ban, có thể là dấu hiệu rất nặng của bệnh, là một cấp cứu y tế.
- Một số nghiên cứu cho thấy có 8% – 15% tử vong mặc dù đã được điều trị đầy đủ, nếu không điều trị tỷ lệ tử vong trên 50%
- Các dị chứng sau viêm não màng não do não mô cầu như giảm thính lực, liệt thân kinh khu trú chiếm tới 10%- 20%.
Điều trị viêm màng não do não mô cầu
- Viêm màng não do não mô cầu có thể diễn biến rất nhanh và lấy đi tính mạng của bạn, vậy khi có các triệu chứng trên hay đến ngày cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời
- Phải điều trị trong bệnh viên, nhưng nơi có đủ trang thiết bị
- Không chậm trễ, không chờ đợi
- Dùng kháng sinh nhạy với não mô cầu như nhóm cephalosporins thể hệ 3, đường tĩnh mạnh
- Các điều trị hỗ trợ khác: hạ sốt, chống suy hô hấp, rối loạn nước điện giải, chống phù não, chống co giật.
Có vắc xin phòng bệnh do não mô cầu chưa?
- Việt Nam đã có vắc xin phòng bệnh do não mô cầu với các chủng nguy hiểm như A, B, C. Do đó trẻ cần tiêm ngừa cả 2 ắc xin phòng viêm não mô câu AC và BC. Hiệu quả bảo vệ của vắc xin phòng bệnh viêm màng não do não mô cầu lên đến 90%.
- Đối tượng sử dụng: người lớn và trẻ từ 3 tháng tuổi, đặc biết các đối tượng nguy cơ cao như: Đối tượng sống trong vùng dịch hay phải đi đến vùng dịch, những người sống hoặc làm việc tại các trung tâm xã hội, chăm sóc trẻ em, trường bán trú, doanh trại quân đội, nhà tù…
- Phác đồ tiêm vắc xin phòng não mô cầu BC
- Phác đồ và liều lượng áp dụng chung cho cả người lớn và trẻ em từ 3 tháng tuổi trở lên
- Phác đồ cơ bản: tiêm 2 mũi, mũi 2 cách mũi 1 tối thiểu từ 6- 8 tuần
- Vắc xin Mengoc BC chưa có khuyến cáo về việc tiêm nhắc lại.
- Phác đồ tiêm vắc xin phòng não mô cầu AC
- Phác đồ cơ bản: người lớn và trẻ em từ 2 tuổi trở lên, tiêm 1 liều như nhau
- Sau 3-5 năm tiêm nhắc lại nếu cần thiết.
- Tác dụng không mong muốn
- Phản ứng tại chỗ: đau, nổi bản đỏ và cứng vùng tiêm
- Khó chịu, đau đầu, buồn ngủ, sốt nhẹ.
Viêm màng não do não mô cầu là bệnh lý hiểm gặp nhưng rất nghiêm trọng, tỷ lệ tử vong cao, nhưng lại có vắc xin phòng bệnh, hãy tiêm phòng cho trẻ khi đến tuổi, và cung cấp cho các thành viên trong gia đình những kiến thức cơ bản nhằm phát hiện và đến cơ sở y tế khi bệnh còn giai đoạn sớm.
BS MAI
