Sốt là một triệu chứng không phải là một bệnh, sốt biểu thị sự phản ứng của cơ thể trước các tác nhân bên ngoài, Đối với trẻ nhỏ sốt hay gặp do cơ thể với trung tâm điều nhiệt kém,sức đề kháng còn yếu nên phản ứng mạnh mẽ hơn so với bình thường với các tác nhân như thời tiết, virus, vi khuẩn…
Bình thường nhiệt độ của cơ thể từ 36,5 – 37,50C. Ở trẻ em cũng có nhiệt độ như người lớn nhưng ở trẻ do trung tâm điều hòa chưa hoàn chỉnh nên dễ bị sốt và sốt cao.
Cách xác định trẻ bị sốt
Cha mẹ có thể nhận ra trẻ đang bị sốt bằng cách sờ ở bụng hoặc nách của trẻ thấy nóng.
Nhìn thấy môi và má trẻ đỏ hơn bình thường. Mắt trẻ không còn linh hoạt, cử chỉ lừ đừ, trẻ có thể bị lạnh run, tăng tiết mồ hôi.
Cha mẹ nên đo thân nhiệt của trẻ:
Khi nhiệt độ từ 37,5 – 38,50C là sốt nhẹ; từ 38,5 – 390C là sốt vừa; 39 – 400C là sốt cao; >400C là sốt rất cao.
Sốt cũng giúp cơ thể trẻ chống chọi với bệnh tật, khi nhiệt độ cơ thể tăng lên, sức đề kháng của cơ thể cũng nâng cao, giúp tiêu diệt bớt các tác nhân gây bệnh.
Ngoài ra, sốt chỉ là một triệu chứng của bệnh nào đó, nên khi đã biết nguyên nhân gây bệnh, sốt sẽ giúp theo dõi hiệu quả của việc điều trị cho trẻ.
Nguyên nhân làm trẻ bị sốt
Nguyên nhân do nhiễm trùng:
Nhiễm siêu vi: nguyên nhân hàng đầu gây ra sốt ở trẻ em. Bệnh thường khỏi sau 7 ngày. Có rất nhiều loại siêu vi gây bệnh cho trẻ em nhưng nguy hiểm nhất là siêu vi gây bệnh sốt xuất huyết, bệnh tay chân miệng, bệnh sởi, bệnh cúm, bệnh thủy đậu.
Nhiễm vi trùng: thường gặp nhất là nhiễm khuẩn đường hô hấp cấp tính như: viêm họng, viêm amiđan, viêm tai giữa, viêm phổi, viêm phế quản. Có thể là tình trạng nhiễm trùng đường tiêu hóa do vi khuẩn như bệnh tả, bệnh kiết lỵ, bệnh thương hàn… hoặc những bệnh nhiễm trùng nguy hiểm như: viêm màng não mủ do vi khuẩn Hib, viêm màng não do não mô cầu, nhiễm trùng máu…
Một số tác nhân gây nhiễm trùng khác: có thể làm trẻ bị sốt như nhiễm ký sinh trùng hoặc nhiễm lao.
Nguyên nhân không do nhiễm trùng
Tăng nhiệt độ do trẻ được ủ ấm quá kỹ.
Tiêm chủng: trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ thường bị sốt sau khi được tiêm chủng những loại vắc-xin trong năm đầu đời.
Mọc răng…
Chăm sóc đúng cách trẻ bị sốt tại nhà
Chăm sóc thiết yếu và cơ bản:
Khi xác định trẻ bị sốt, cha mẹ nên cởi bỏ bớt chăn mền, quần áo, chỉ nên cho trẻ mặc quần áo rộng thoáng để cơ thể giải tỏa bớt nhiệt giúp trẻ giảm sốt.
Cho trẻ uống nhiều nước vì sốt thường làm trẻ mất nước, nằm nghỉ ở nơi thông thoáng, theo dõi nhiệt độ của trẻ bằng nhiệt kế mỗi 4 giờ.
Cho trẻ uống thuốc hạ sốt khi trẻ bị sốt trên 390C, thuốc được chọn lựa là Paracetamol đơn chất dạng gói hay sirô… vì đây là thuốc hạ sốt dễ sử dụng, hiệu quả hạ sốt nhanh, thường sẽ có tác dụng hạ sốt 30 phút sau khi sử dụng và kéo dài từ 4 – 6 giờ, ít tác dụng phụ. Cần cho trẻ uống đúng liều theo chỉ định là 10 – 15mg/kg/lần, lặp lại sau 4 giờ nếu trẻ còn sốt, thường dùng 3 – 4 lần/ngày, tổng liều tối đa không quá 60mg/kg/ngày.
Cha mẹ cần chú ý trẻ em trong nhóm tuổi từ 6 tháng – 5 tuổi khi sốt quá cao có thể bị co giật, phụ huynh cần hạ sốt tích cực cho trẻ.
Lau mát cho trẻ bằng nước ấm nhất là trẻ có tiền căn co giật do sốt cao, theo những bước sau:
Cởi hết quần áo trẻ, dùng 5 chiếc khăn nhỏ nhúng vào nước ấm, đặt 2 bên nách và 2 bên háng trẻ, chiếc khăn còn lại nhúng nước ấm lau khắp người trẻ. Nước ấm sẽ bốc hơi, làm giãn mạch máu làm trẻ mát. Tiếp tục làm như vậy cho đến khi nhiệt độ của trẻ hạ xuống mức bình thường (370C). Thông thường nhiệt độ sẽ hạ trong khoảng 30 – 45 phút.
Nếu trẻ khóc và phản đối việc đắp khăn ấm, cha mẹ có thể đặt trẻ ngồi vào thau nước ấm cho trẻ cảm thấy thoải mái, rồi dùng khăn lau vùng bẹn, vùng nách và khắp người trẻ.
Những điều nên tránh khi chăm sóc trẻ bị sốt:
Không nên ủ ấm, mặc nhiều lớp quần áo cho trẻ khi trẻ đang sốt.
Không nên dùng nước đá lạnh để lau máu hạ sốt cho trẻ.
Không nên pha rượu, cồn hoặc dấm vào nước để lau mát cho trẻ.
Tuyệt đối không được sử dụng Aspirin để hạ sốt vì có thể gây tổn thương cho não của trẻ (hội chứng Reye).
Trường hợp trẻ đã dùng thuốc hạ sốt, lau mát tích cực… mà trẻ vẫn không hạ sốt, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được bác sĩ điều trị thích hợp hơn.
Ngoài ra, cần đưa trẻ đến ngay bệnh viện khi: trẻ dưới 2 tháng tuổi bị sốt trên 380C; trẻ lừ đừ, ngủ li bì; trẻ bị nôn tất cả mọi thứ; trẻ bị co giật hoặc bị sốt kèm tay chân lạnh run; trẻ bú kém, bỏ bú hoặc bỏ ăn; trẻ không uống được bất cứ thứ gì; trẻ nhỏ có thóp trước (mỏ ác) phồng lên; trẻ có dấu hiệu cổ cứng; trẻ có dấu hiệu xuất huyết; nổi chấm đỏ trên da, chảy máu cam, chảy máu lợi, ói ra máu, đi tiêu phân đen như bã cà phê hoặc những trẻ có biểu hiện lừ đừ, tím tái, tay chân nhớp lạnh.
