Sốt xuất huyết do virus dengue gây ra đang có nguy cơ lây lan nhanh và dễ bùng phát thành dịch lớn. sốt xuất huyết hiện chưa có vắc xin phòng bệnh đặc hiệu, nếu không có hướng điều trị tốt có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Dưới đây xin cung cấp cho bạn đọc hướng xử trí cấp cứu trong sốc do sốt xuất huyết.
- Sốc do sốt xuất huyết là gì?
Quá trình sốt xuất huyết trải qua 3 giai đoạn chính
- Giai đoạn khởi phát : Xuất hiện trong 3 ngày đầu với triệu chứng rầm rộ : sốt cao liên tục 39-40 độ, đau đầu nhiều, mệt mỏi, đau cơ đau khớp, miệng khô khát nước.
- Giai đoạn toàn phát: Bắt đầu từ ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 : Sốt có thể bắt đầu giảm dần hoặc hết sốt, các triệu chứng như mệt đau cơ cũng giảm rõ rệt, nếu các triệu chứng nặng hơn cần theo dõi sát vì giai đoạn này là giai đoạn sốt nguy hiểm có thể có biến chứng. Đây là thời điểm xuất hiện thoát huyết tương, giảm tiểu cầu nhanh chóng nên cần kiểm tra tiểu cầu.
- Giai đoạn lui bệnh: Thường sau 7 ngày bệnh tự khỏi chỉ cần bù dịch tốt trước đó, các dấu hiệu sốt hết.
Sốc do sốt xuất huyết thường gặp vào ngày thứ 3 đến ngày thứ 7 của bệnh. Sốt xuất huyết có 3 mức độ gồm
- Sốt xuất huyết dengue
- Sốt xuất huyết có dấu hiệu cảnh báo
- Sốc do sốt xuất huyết
Cơ chế gây sốc trong sốt xuất huyết do
- Tăng tính thấm thành mạch do phản ứng kháng nguyên kháng thể, làm thoát huyết tương, dịch trong lòng mạch ra ngoài gian bào làm cô đặc máu giảm thể tích dẫn đến sốc
- Rối loạn đông máu: tiểu cầu giảm, thể tích lòng mạch giảm, tăng nguy cơ xuất huyết
2. Hướng xử trí sốc trong sốt xuất huyết.
Các dấu hiệu của sốc trong sốt xuất huyết có thể dấu hiệu như:
- Li bì, vật vã kích thích
- Nôn ói nhiều lần
- Da tím lạnh, lạnh đầu chi
- Mạch nhanh nhỏ huyết áp tụt,huyết áp kẹt ( huyết áp tối đa – Huyết áp tối thiểu < 25 mmHg
- Đau bụng, gan to dưới bờ sườn 2cm
- Dấu hiệu mất nước: nếp véo da mất chậm, tiểu ít
- Cận lâm sàng: Hematocrit tăng cao, tiểu cầu giảm nhanh dưới 100G/L
- Nặng có thể tràn dịch màng phổi, màng bụng, chảy máu khó cầm như: nôn máu, đại tiện phân đen, kinh nguyệt đến sớm hoặc rong kinh…
Hướng xử trí trong sốc do sốt xuất huyết như sau
- Nằm đầu thấp
- Thở oxy qua gọng mũi 1-6l/phút
- Bù dịch nhanh, cần thiết có thể đặt catheter tĩnh mạch trung tâm.
- Chuẩn bị đường truyền và dung dịch truyền : dung dịch truyền có thể là : ringer lactac, muối đẳng trương NaCl 0.9%, Albumin hoặc dung dịch cao phân tử
Truyền dịch ringer lactac hoặc NaCl 0.9 % với tốc độ 15-20ml/kg trong 1 giờ, sau 1 hoặc 2 giờ đánh giá lại bằng hematocrit. Nếu bệnh nhân đáp ứng thì giảm tốc độ truyền ở các giờ tiếp theo, không đáp ứng chuyển sang truyền dung dịch cao phân tử. Chú ý đến sự tái hấp thu huyết tương từ lòng mạch vào tránh bù quá nhiều dịch gây phù phổi cấp hoặc suy tim.
- Kiểm soát các rối loạn đông máu
- Xử trí cầm máu nếu có chảy máu
- Kiểm soát các dấu hiệu hạ canxi, hạ Natri máu, hạ đường máu hay toan chuyển hóa.
- Xem xét truyền máu nếu cần thiết.
