Dị tật sứt môi, hở hàm ếch là bệnh khá phổ biến, chiếm tỷ lệ cứ khoảng 500-600 trẻ sẽ có một trẻ mắc phải. Trẻ bị sứt môi, hở hàm ếch sẽ gặp khó khăn trong ăn uống, phát âm ,đồng thời khiến trẻ lớn lên thiếu tự tin,khó hòa nhập với cộng đồng.Do đó, việc thăm khám kĩ và điều trị khắc phục, phục hồi chức năng với trẻ mắc dị tật rất quan trọng.
Nguyên nhân gây dị tật.
Thông thường môi được hình thành vào giữa tuần thứ 4 và thứ 5 của thai kì, còn hàm trên được hình thành giữa tuần thứ 7 và thứ 8. Do đó các dị tật về môi và khe hàm xảy ra vào những thời điểm trên, tuy nhiên việc phát hiện ra dị tật lại ở các thời điểm tuổi thai về sau.Dị tật này có thể xảy ra ở một bên của miệng (hở một bên) hoặc cả hai bên miệng.
Thường có 3 dạng khác nhau của sứt môi và hở hàm ếch:
– Sứt môi mà không bị hở hàm ếch
– Hở hàm ếch mà không sứt môi
– Sứt môi và hở hàm ếch.
Có nhiều nguyên nhân gây ra dị tật có thể kể đến là:
-Do di truyền
-Do mẹ sử dụng vitamin A liều cao (trên 10.000 đvqt/ngày) hoặc các loại thuốc không theo chỉ định như thuốc trầm cảm, thuốc dị ứng,…
-Mẹ mắc bệnh trong thời gian mang thai, mẹ bị nhiễm độc hóa chất, mẹ thiếu máu,thiếu chất ,suy dinh dưỡng…
-Mẹ nghiện rượu, bia,thuốc lá…
-Do môi trường xung quanh ô nhiễm: Nhiều nghiên cứu đã tìm thấy sự liên quan giữa việc hình thành dị tật với người mẹ thường xuyên hít phải khói thuốc lá.
Điều trị phục hồi dị tật.
Qúa trình chăm sóc và điều trị cần bắt đầu khi trẻ ra đời và cần phối hợp của nhiều chuyên khoa gồm : nhi khoa, dinh dưỡng, tai mũi họng,răng hàm mặt,chuyên gia ngôn ngữ,tâm lí và quan trọng hơn cả là sự kiên trì của cha mẹ,người thân.
Trong giai đoạn trước khi phẫu thuật, trẻ cần có dinh dưỡng hằng ngày thông qua việc bú sữa. Hầu hết các trẻ bị dị tật đều không bú mẹ cũng như bú bằng bình thông thường được,do đó trẻ cần có bình sữa chuyên dụng. Số lần mẹ cho bé bú cần nhiều hơn, thời gian cho bú không quá dài (<15 phút) để tránh bé bị kiệt sức.
Trong 1 tuần đầu,có thể áp dụng cho trẻ ăn tổng số sữa (ml) theo bảng sau, chia nhỏ thành 10-12 bữa trong ngày:
| Cân nặng | Ngày 1 | Ngày 2 | Ngày 3 | Ngày 4 | Ngày 5 | Ngày 6 | Ngày 7 |
| <320 g | 70 | 140 | 210 | 280 | 350 | 420 | 490 |
| >320 g | 80 | 160 | 240 | 320 | 400 | 480 | 560 |
Mặt khác, bé cần được điều trị chỉnh hình trước phẫu thuật trong các trường hợp dưới đây:
-Khe hở môi, vòm miệng toàn bộ rộng
-Mấu tiền hàm nhô ra trước( với khe hở môi vòm 2 bên)
-Cánh mũi, trụ mũi xẹp, biến dạng nhiều
-Bé bú được ít và hay sặc trớ
-Lưỡi của trẻ luôn đưa vào trong khe hở
Việc điều trị chỉnh hình có thể bắt đầu từ 2 ngày tuổi nếu trẻ có thể trạng khỏe, nhằm giúp cho trẻ được nuôi dưỡng tốt,đảm bảo cho việc phẫu thuật. Thời gian sau này, trẻ có thể vẫn gặp khó khăn trong giao tiếp ,phát âm,do đó cha mẹ có thể đưa con tham gia các lớp học phục hồi giọng nói cho trẻ,đồng thời cha mẹ trò chuyện với trẻ nhiều hơn giúp trẻ tự tin và hòa nhập tốt với cộng đồng.
