Viêm cột sống dính khớp (VCSDK) là một bệnh viêm khớp mạn tính khá phổ biến, ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Chỉ riêng ở Trung Quốc, đã có ít nhất 2,3 triệu người mắc bệnh này. Nam giới trẻ tuổi thường hay mắc bệnh VCSDK nhất, chiếm tới 95% tổng số người mắc bệnh. 80% người mắc bệnh có độ tuổi dưới 30. Bệnh có tính gia đình, liên quan chặt chẽ với yếu tố kháng nguyên hòa hợp tổ chức HLA B 27. Những yếu tố môi trường như nhiễm khuẩn, chấn thương có thể kích thích khởi phát bệnh.
1. Nguyên nhân và cơ chế sinh bệnh
Trước đây người ta coi bệnh VCSDK chỉ là một thể bệnh đặc biệt của VKDT. Hiện nay VCSDK là một bệnh riêng biệt, về mặt cơ chế sinh bệnh và nguyên nhân có thể sơ bộ được giải thích như sau:
– Không có bằng chứng về vai trò của miễn dịch, nhất là tự miễn dịch
– Về tác nhân gây bệnh có thể do một trong các loại
Yersinia, Chlamydia, Klebsiella, lậu, Salmonella, Shigella… những tác nhân này chỉ đóng vai trò kích thích ban đầu.
– Yếu tố cơ địa
Giới tính và nhất là yếu tố kháng nguyên HLA B27 mà theo các giả thuyết gần đây người ta coi yếu tố này là tiền đề của bệnh VCSDK qua các cách giải thích sau:
+ HLA B27 đóng vai trò như một receptor (thụ thể) đối với tác nhân gây bệnh.
+ Bản thân tác nhân gây bệnh có cấu trúc kháng nguyên giống với HLA B27.
+ HLA B27 nằm ngay cạnh một gen đáp ứng miễn dịch mà nó chỉ đóng vai trò đại diện, chính gen này đáp ứng với tác nhân gây bệnh và sinh ra bệnh VCSDK.
– Các yếu tố khác
Yếu tố chấn thương, điều kiện vệ sinh kém, yếu tố các bệnh nhiễm khuẩn, có thể đóng vai trò nhất định làm cho bệnh xuất hiện.
2. Những biểu hiện của viêm cột sống dính khớp
– Thời kỳ khởi phát:
Người mắc bệnh thường trẻ, 70 – 90% dưới 30 tuổi. Bệnh tăng từ từ, bắt đầu bằng viêm các khớp chi dưới (Khớp háng, gối, cổ chân.. chiếm 50%), số còn lại đau ở vùng lưng, dây thần kinh hông, vùng giữa hai mông. Nghiên cứu kỹ tiền sử cho thấy trước khi viêm khớp vài tuần lễ có thể có viêm niệu đạo, viêm kết mạc hoặc ỉa chảy..
– Thời kỳ toàn phát:
+ Cột sống
Viêm các đốt sống có thể xuất hiện muộn hơn các khớp ở chân. Vùng thắt lưng bị tổn thương sớm hơn các vùng khác của cột sống. Đau ẩm ỉ liên tục, hạn chế các động tác cúi ngửa, nghiêng và quay, đau lan ra cả một đoạn của thắt lưng, có khi đau rất dữ dội khiến bệnh nhân phải nằm một chỗ. Đau có thể lan xuống vùng mông và đùi.
Khám thấy khối cơ cạnh sống teo rõ, độ giãn thắt lưng giảm, các gai sau nhô lên nhìn thấy rõ. Đau vùng lưng chủ yếu tập trung vùng thắt lưng, đau tại chỗ có khi lan xuống theo kiểu rễ.
+ Khớp ở chi
Viêm các khớp chi dưới chiếm 90% trường hợp. Khớp háng: đau và cử động hạn chế, lúc đầu ở một bên sau đó đau lan sang hai bên đau vùng bẹn hoặc mông, lan xuống mặt sau đùi. Đi lại khó khăn khám thường khó thấy sưng vì khớp ở sâu ấn thấy đau vùng bẹn và vùng trên mấu chuyển lớn, cơ mông và cơ đùi teo rõ. Vận động: lúc đầu động tác dạng và duỗi bị hạn chế sau đó là tất cả các động tác (gấp, duỗi, khép, dạng và quay).
Khớp gối: Đau sưng và vận động hạn chế, có thể có nước, teo cơ nhanh ở vùng đùi và cẳng chân. Viêm đối xứng hai bên, vì đau bệnh nhân thường có xu thế co cẳng chân ở tư thế nửa gấp.
Khớp cổ chân: Sưng rõ ở vùng mắt cá ngoài và mu chân, đau vận động hạn chế, viêm cả hai bên.
Các khớp khác: khớp vai, ức-đòn, khuỷu, có thể bị viêm, thường đối xứng, có thể khỏi không để lại di chứng. Các khớp nhỏ ở cổ tay, bàn-ngón và các ngón rất hiếm viêm.
+ Khớp cùng chậu
Trên phim X-quang viêm khớp cùng chậu chiếm trên 95%, xuất hiện sớm nhưng trên lâm sàng dấu hiệu khá kín đáo. Bệnh nhân đau âm ỉ vùng giữa hai mông khi đau bên này, khi đau bên kia,đau lan xuống đùi. Ấn vào khớp thấy đau làm nghiệm pháp dãn hay gập cánh chậu thấy đau.
3. Diễn tiến bệnh viêm cột sống dính khớp
Bệnh có thể phát triển từng đợt hoặc liên tục, nặng dần. Thời gian tiến triển nhiều năm, từ những khớp cùng – chậu bệnh phát triển làm hai hướng: một là qua thắt lưng lên trên lưng và cổ, hai là qua khớp háng xuống gối và cổ chân. Sưng đau trong suốt quá trình tiến triển của bệnh, đau chỉ chấm dứt khi các khớp đã dính hoàn toàn.
Nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm các khớp và cột sống dính nhanh ở tư thế xấu, teo cơ trầm trọng: cột sống gù và vẹo nhiều, khớp háng và khớp gối dính ở tư thế nửa gấp. Trong quá trình diễn tiến bệnh nhân có thể có các biến chứng suy hô hấp, tâm phế mãn, chèn ép rễ thần kinh, chèn ép tủy vv..
S&T
Lưu ý: Khi có dấu hiệu đau mỏi lưng, hạn chế vận động vùng lưng hãy goi cho tổng đài theo số 19006237 để được tư vấn trực tiếp không để bệnh tiến triển nặng hơn.
