Sốt xuất huyết là bệnh sốt cao có xuất huyết, có thể quy vào các chứng ôn dịch, thời độc, thử táo dịch hoặc thấp nhiệt. Sốt xuất huyết được truyền qua muỗi, đặc biệt là muỗi vằn. dịch. Ở Việt Nam, tỷ lệ người trên 15 tuổi mắc sốt xuất huyết tại các tỉnh phía Nam đã tăng từ 14% năm 1991 lên đến 30% năm 2004, và đang có xu hướng tăng lên trong mùa dịch năm nay. Theo các bác sĩ chuyên ngành, đây là điều rất đáng lo ngại vì người lớn bị sốt xuất huyết dễ tử vong hơn trẻ em. Để cải thiện đáng kể tình trạng tử vong do bệnh SXH, việc chăm sóc đúng cách trẻ mắc bệnh SXH tại nhà cần phải được chú trọng, đặc biệt là nâng cao ý thức phòng bệnh vì cho đến thời điểm hiện nay SXH chưa có thuốc đặc trị và vẫn chưa có vắc xin phòng ngừa.
Sốt xuất huyết là bệnh nguy hiểm
Hiện tại tình hình mắc bệnh SHX diễn biến khá phức tạp. Theo thống kê, từ đầu năm 2015 đến nay, cả nước đã ghi nhận trên 20.000 trường hợp mắc sốt xuất huyết với 12 trường hợp tử vong. Hiện đang là mùa cao điểm của dịch bệnh này.
Đại diện từ Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, tính từ đầu tháng 8 tới nay, số ca mắc sốt xuất huyết tiếp tục có chiều hướng tăng mạnh do dịch bệnh nguy hiểm này bắt đầu giai đoạn cao điểm. Những nơi nhiễm bệnh này nhiều nhất là ở các tỉnh/thành phía Nam do đã vào mùa mưa, thời tiết nóng ẩm thuận lợi cho muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết phát triển và làm lây lan dịch bệnh. Giai đoạn cao điểm của dịch bệnh sốt xuất huyết sẽ kéo dài đến tháng 10/2015. Đơn cử, tại khu vực TPHCM, tính đến đầu tháng 8, số trường hợp mắc sốt xuất huyết được ghi nhận là 6.104 trường hợp, tăng 47% so với cùng kỳ năm 2014. Dự báo, sốt xuất huyết có thể tiếp tục tăng nhanh trong tháng 8 và tháng 9 nếu không kịp thời có biện pháp phòng chống.
Theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2009, bệnh SXH gồm 3 phân độ lâm sàng cơ bản sau đây:
– Phân độ 1: sốt xuất huyết Dengue.
– Phân độ 2: sốt xuất huyết Dengue có dấu hiệu cảnh báo.
– Phân độ 3: sốt xuất huyết Dengue nặng.
Việc xử trí và điều trị bệnh SXH tùy thuộc từng phân độ lâm sàng theo phác đồ “Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí bệnh sốt xuất huyết” do Bộ Y tế ban hành ngày 16/02/2011.
Người lớn hoặc trẻ em nếu được chẩn đoán là bị sốt xuất huyết Dengue (phân độ 1), hầu hết đều được bác sĩ chỉ định theo dõi và chăm sóc tại nhà, ngoại trừ những trường hợp sau đây:
– Người mắc bệnh sốt xuất huyết là phụ nữ đang mang thai.
– Trẻ mắc bệnh sốt xuất huyết là trẻ nhũ nhi (trẻ nhỏ dưới 12 tháng tuổi).
– Sốt xuất huyết Dengue ở người cao tuổi đang mắc các bệnh mạn tính như hô hấp, tim mạch, cao huyết áp, suy tim, suyễn…
– Người mắc bệnh sốt xuất huyết sống neo đơn hoặc ở quá xa các cơ sở y tế.
Tất cả 4 nhóm đối tượng trên mặc dù chỉ bị sốt xuất huyết Dengue, bệnh nhân vẫn được khuyến cáo cho nhập viện để theo dõi vì sự an toàn cho người bệnh.
Chăm sóc đúng cách trẻ mắc SXH tại nhà giúp trẻ mau lành bệnh và cải thiện tình hình tử vong SXH cho trẻ em
Chăm sóc đúng cách trẻ mắc bệnh SXH tại nhà cần tuân thủ 4 nguyên tắc sau đây:
1. Hạ sốt đúng cách cho trẻ: cho trẻ uống thuốc hạ sốt Paracetamol loại đơn chất với liều 10 – 15mg/kg cân nặng, 4- 6 giờ một lần. Lau mát cho trẻ bằng nước ấm để tránh biến chứng sốt cao gây co giật cho trẻ.
2. Đảm bảo việc bù nước và chế độ dinh dưỡng cho trẻ bao gồm:
– Cho trẻ uống nhiều nước: bằng nhiều loại nước uống khác nhau như nước lọc, nước sôi nguội, nước cam, nước chanh, nước dừa tươi, nước canh, nước cháo…và khuyến cáo trẻ nên uống nước oresol (nước biển khô).
– Cho trẻ ăn thức ăn lỏng, giàu dinh dưỡng, dễ tiêu hóa như cháo, súp, sữa…kết hợp chế độ nghỉ ngơi hợp lý giúp trẻ mau lành bệnh.
– Tái khám mỗi ngày theo hẹn của bác sĩ.
3. Phát hiện sớm dấu hiệu bệnh trở nặng để cho trẻ nhập viện cấp cứu kịp thời: phải theo dõi sát vì thời điểm nguy hiểm nhất của bệnh SXH là khi trẻ hết sốt (thường từ ngày thứ 3 đến hết ngày thứ 6) trẻ có thể trở nặng và sốc dẫn đến tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện kịp thời. Các dấu hiệu trở nặng của bệnh SXH cần chú ý:
– Trẻ ói mửa nhiều; đau bụng.
– Bứt rứt; quấy khóc; lừ đừ; li bì; tay chân lạnh, tím, vã mồ hôi.
– Chảy máu mũi, chảy máu chân răng, ói máu, đi tiêu phân đen.
4. Tuyệt đối tránh những tác động không tốt sau đây:
– Không nên cạo gió, cắt lể vì sẽ làm đau và có thể gây chảy máu, nhiễm trùng cho trẻ.
– Không tự ý cho trẻ uống thuốc Aspirine hoặc Ibuprofen vì có thể gây chảy máu dạ dày.
– Không cho trẻ uống những loại nước có màu đen hoặc đỏ như Coca, Pepsi, Sá xị…vì có thể gây nhầm lầm với tình trạng xuất huyết tiêu hóa ở trẻ.
– Không cho trẻ SXH truyền dịch tại các phòng khám tư hoặc cơ sở y tế không đủ điều kiện, vì đã có nhiều trường hợp truyền dịch không đúng làm bệnh trở nặng và kéo dài, dễ gây phù nề, suy tim nặng… khi chuyển đến bệnh viện thì đã quá trễ không thể cứu sống trẻ.
Tích cực phòng bệnh bằng những biện pháp thực tế có thể áp dụng tại cộng đồng
– Cách phòng bệnh tốt nhất là diệt muỗi, bọ gậy (lăng quăng) và phòng chống muỗi đốt.
– Để tránh bị muỗi đốt nên cho trẻ ngủ mùng kể cả ban ngày, dùng nhang, phun thuốc diệt muỗi trong nhà.
– Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi, diệt bọ gậy (lăng quăng) bằng cách: thả cá bảy màu vào tất cả các vật chứa nước trong nhà (bể, giếng, chum, vại, lu, khạp…) để diệt bọ gậy (lăng quăng), thu gom, hủy các vật dụng phế thải xung quanh nhà như chai lọ vỡ, ống bơ, vỏ dừa…, dọn dẹp vệ sinh môi trường, lật úp các dụng cụ chứa nước khi không dùng đến.
– Thay nước, lau rửa chum, vại, lu, khạp hàng tuần.
– Bỏ muối vào bát kê chân chạn (tủ đựng chén bát), cho cát ẩm vào lọ hoa (bình bông).
– Khi xảy ra dịch cần tăng cường các biện pháp chống dịch, làm giảm nhanh mật độ muỗi trong cộng đồng bằng cách phun hóa chất diệt muỗi vào không gian.
– Thực hiện tốt phương châm “Nhà không lăng quăng thì không bị bệnh SXH” sẽ góp phần quan trọng trong phòng ngừa bệnh SXH.
